تاریخ معاصر ایران و به تبع آن، معماری معاصر ایران را می توان از زمانهای متفاوت شروع کرد: شکل گیری دوره ی قاجار که مصادف با نوگرایی اروپایی است؛ شکل گیری جریان روشنفکری ایرانی که به شکل گیری انقلاب مشروطه انجامید؛ تلاش برای نوسازی سازمانی و اداری که از زمان به قدرت رسیدن وزرای با کفایتی چون امیرکبیر، قائم مقام و سپهسالار شروع شد و امثال آن، هر یک می توانند صورتی از معاصر شدن جامعه ی ایرانی را نشان دهند. ولی به زعم راقم این سطور، اگر بخواهیم آغازی برای معماری معاصر ایران قائل شویم، به نظر می رسد آغاز به فعالیت حرفه ای اولین تحصیلکرده های ایرانی- که همگی دانش آموخته ی معماری خارج از کشور بودند - شروع خوبی برای معماری معاصر ایران باشد. چرا که، عمده دغدغه ی معماران نسل اول معماری معاصر ایران، گرایش به معماری مدرنیسم اروپایی و ترویج آن در ایران دوره ی پهلوی بوده، لذا مدرنیزاسیون معماری ایران ریشه در کارها و اندیشه های این معماران داشته است. از مهمترین این معماران می توان به کریم طاهرزاده بهزاد، وارطان هوانسیان، گابریل گورکیان، محسن فروغی و پل آبکار اشاره نمود.
آنچه ما در ایران به عنوان معماری مدرن می شناسیم، در اصل، نتیجه ی انعکاس مستقیم تحولات معماری مدرن اروپایی از کانال و صافی معماران نسل اول معماری معاصر ایران است. همانگونه که بیان گردید، این معماران همگی تحصیلکرده ی اروپا بودند و با جریانات و گرایشهای معماری آن دوره از نزدیک آشنا شدند و سعی بی دریغ در پیاده کردن اهداف و مفاهیم معماری مدرن در ایران دوره ی رضاشاهی داشتند.
تأسیس دانشکده ی هنرهای زیبای تهران و به تبع آن سرازیر شدن دانش آموختگان این دانشکده در محیط کار و تدریس، خود نوید شکل گیری نسل دوم معماری معاصر ایران را به ارمغان آورد. نوع آموزش در دانشکده ی هنرهای زیبای تهران و جریانات و تحولات معماری دهه های ۵۰ و ۶۰ میلادی در اروپا، دیدگاه این نسل را نسبت به مدرنیسم تا حدودی متفاوتتر از نسل پیش قرار داد.
اصطلاح نئومدرن برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ میلادی به کار برده شد و عمده کاربرد آن در سال مذکور، نامگذاری سبکی معماری بود که بعد از مدرنیسم شکل گرفت .(جنکس، ۸: ۱۹۹۳) یکی از منتقدین سرسخت مدرن، چار جنکس، در مقاله ای با عنوان نئومدرنها »، تصویری روشن از سیر تحول معماری مدرن و گذار آن به حیطه ی مباحث مطرح شده ی بعد از مدرن ترسیم کرده است. او در کاربرد اصطلاح نئومدرن بر این عقیده است که، این اصطلاح دهن کجی به منتقدینی بود که اصطلاح پست مدرن را مطرح کردند و عمده دیدگاه های آن ها، متوجه کار معمارانی بود که شدیدا وامدار معماری لوکوربوزیه و معماری مدرنیسم متأخر بودند. آنچه برای جنکس در تعریف معماری نئومدرن حائز اهمیت است، گذر از دیدگاه نظری و جهان بینی متفکران مدرن است. جنکس می نویسد:
در واقع نئومدرنیسم چیزی جدید در معماری است [.] نئومدرن ها دیگر به انسانگرایی اعتقادی ندارند، آن ها بیشتر آثار خود را نوعی نمایش توجیه شخصی با افکار متافیزیکی می دانند [.]. نئومدرنها دیگر آرمان گرایانی نیستند که آرزو دارند جامعه را تغییر دهند، بلکه بیشتر زیبایی شناسانی هستند که با فرمهای مدرنیستی بازی می کنند. پیام آن ها اخلاقی نیست، بلکه سبک شناختی است. » جنکس در ادامه ی مطالب می افزاید: من در این باره به تفصیل استدلال کرده ام که آن ها در سبک و معنی با مدرنیستهای متأخر » همچون لوکوربوزیه، گروپیوس، میس وندروهه و دیگران که سرمشق را در دهه ی ۲۰ بنیاد نهاده اند، فرق دارند و از این لحاظ، پیشوندی دیگر برای نشان دادن این تمایز ضروری است. البته می توانم نیتی آن ها از به کارگیری چنین اصطلاح اندکی منفی و ناجور یعنی متأخر» را درک کنم. به نظر می رسد که آن ها در خط پایانی مرگ یک سنت قرار گرفته اند» (جنکس،۱۹۹۳: ۸-۹) معماران نئومدرن دغدغه های معماران مدرن را ندارند و عمده کارشان گذر از اهداف و جهان بینی مدرن و رسیدن به فرم جدیدی است که ماهیتا با معماری مدرن تفاوت دارد. کارهای آن ها نه در پی نوعی پیوستگی با اهداف اجتماعی است و نه حل مسئله ای که معماران مدرن با آن درگیر بوده اند، بلکه عمده دغدغه های معماران نئومدرن، معماری کردن برای معماری است و خود معماری مسئله ی اصلی این معماران است.
این متن اولین مطلب آزمایشی من است که به زودی آن را حذف خواهم کرد.
مرد خردمند هنر پیشه را، عمر دو بایست در این روزگار، تا به یکی تجربه اندوختن، با دگری تجربه بردن به کار!
اگر همه ما تجربیات مفید خود را در اختیار دیگران قرار دهیم همه خواهند توانست با انتخاب ها و تصمیم های درست تر، استفاده بهتری از وقت و عمر خود داشته باشند.
همچنین گاهی هدف از نوشتن ترویج نظرات و دیدگاه های شخصی نویسنده یا ابراز احساسات و عواطف اوست. برخی هم انتشار نظرات خود را فرصتی برای نقد و ارزیابی آن می دانند. البته بدیهی است کسانی که دیدگاه های خود را در قالب هنر بیان می کنند، تاثیر بیشتری بر محیط پیرامون خود می گذارند.
درباره این سایت